ಯೋಗಾಸನ

ಯೋಗ

August 20, 2023

ಯೋಗದ ವಿವರಣೆ

ಯೋಗವು ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬನ ಒಳಗಿನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಒಂದು ಸಂತುಲಿತ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಿಸಲು ಅಥವಾ ವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಇರುವ ಒಂದು ವಿಧಾನ. ಅದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವ-ಸಾಫಲ್ಯ ಪಡೆಯುವ ಒಂದು ಹಾದಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಯೋಗ ಎನ್ನುವ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದದ ಅರ್ಥ “ಸಂಧಿ” ಅಥವಾ “ಕೂಟ”. ಆದುದರಿಂದ ಯೋಗವನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆತ್ಮವನ್ನು ಭಗವಂತನ ವಿಶ್ವಾತ್ಮದೊಂದಿಗೆ ಸಂಧಿಯಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು ಎಂದು ವಿವರಿಸಬಹುದು. ಪತಂಜಲಿ ಮಹಾಋಷಿಯವರು ಹೇಳುವಂತೆ, ಯೋಗ ಎನ್ನುವುದು ಮನಸ್ಸಿನ ಮಾರ್ಪಾಡನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕುವ ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ.

ಯೋಗ ಒಂದು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ವಿಧಾನ

ಯೋಗವು ತನ್ನ ಆಚರಣೆ ಹಾಗೂ ಅಳವಡಿಸುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಯಾವುದೇ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ, ಜನಾಂಗ, ಜಾತಿ, ಮತ, ಲಿಂಗ ಅಥವಾ ದೈಹಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯ ಬೇಧವಿಲ್ಲದೆ, ಸ್ವಭಾವತಃ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿದೆ. ಕೇವಲ ಶಾಸ್ತ್ರಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಓದುವುದರಿಂದಲಾಗಲೀ, ಅಥವಾ ಓರ್ವ ವಿರಾಗಿಯ ವೇಷ ಭೂಷಣಗಳನ್ನು ಧರಿಸುವುದರಿಂದಲಾಗಲೀ ಕುಶಲ ಯೋಗಿಯಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆಚರಣೆಯಿಲ್ಲದೆ, ಯೋಗದ ತಂತ್ರಗಳ ಬಳಕೆಯ ಕುರಿತು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಅಥವಾ ಅದರಲ್ಲಿ ಸುಪ್ತವಾಗಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಕೇವಲ ನಿರಂತರ ಆಚರಣೆ (ಸಾಧನೆ) ಯಿಂದ ಮಾತ್ರ ದೇಹ ಹಾಗೂ ಮನಸ್ಸಿನೊಳಗೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತುವ ಒಂದು ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ರಚಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ. ಅದಕ್ಕೆ ಸಾಧಕರ ಕಡೆಯಿಂದ ಮನಸ್ಸಿನ ಸಾಧನೆಯ ಮೂಲಕ ಹಾಗೂ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಪರಿಶುದ್ಧಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಂಪೂರ್ಣ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವ ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ಬಯಕೆಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.

ವಿಕಾಸದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಯೋಗ

ಮಾನವನ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಯಾ ಆತ್ಮಶಕ್ತಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಯೋಗವು ವಿಕಾಸವಾಗುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ಸಮಗ್ರ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಯಾ ಅರಿವು/ ತಿಳುವಳಿಕೆಯು ಯಾವುದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ವಿಕಾಸವಾಗಬೇಕಿಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅದು ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಬಯಸಿದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಮದ್ಯ ಮತ್ತು ಮಾದಕದ್ರವ್ಯದ ಚಟಗಳು, ಅತಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವುದು, ಅತಿಯಾದ ಲೈಂಗಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆ, ಹಾಗೂ ವಿಸ್ಮೃತಿಗಾಗಿ ಇತರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದು ಅರಿವಿನಿಂದ ದೂರ ಸರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಭಾರತೀಯ ಯೋಗಿಗಳು ಆರಂಭಿಸುವುದು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನದ ಕೊನೆಯ ಹಂತದಿಂದ. ಫ್ರಾಯ್ಡನ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನವು ಖಾಯಿಲೆಗಳ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿಯೂ, ಮಾಸ್ಲೋವಿನ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನವು ಆರೋಗ್ಯಯುತ ಮಾನವನ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿಯ ಇದ್ದರೆ, ಭಾರತೀಯ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನವು ಜ್ಞಾನೋದಯದ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿದೆ. ಯೋಗದಲ್ಲಿ, ಅದು ಮಾನವನ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ, ಆತನ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಾಗಿ ಯೋಗ

ಯೋಗದ ಎಲ್ಲಾ ಹಾದಿಗಳು (ಜಪ, ಕರ್ಮ, ಭಕ್ತಿ, ಇತ್ಯಾದಿ) ನೋವಿನಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ನೀಡುವ ನಿವಾರಕ ಪರಿಣಾಮದ ಸಂಭವನೀಯತೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಆದರೆ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಒಬ್ಬರಿಗೆ, ಇಂತಹ ಅಂತಿಮ ಗುರಿಯನ್ನು ತಲಪಲು ಇದೇ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿದ ಅನುಭವವಿರುವ ಪರಿಣತರಿಂದ ಸರಿಯಾದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ತನಗೆ ಯುಕ್ತವಾದ ಮಾರ್ಗವನ್ನು, ಪರಿಣತರೊಂದಿಗೆ ಆತ್ಮಸಮಾಲೋಚನೆಯ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ ಈಗಾಗಲೇ ಈ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿರುವ ಯೋಗಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಸಮಾಲೋಚನೆ ನಡೆಸಿ, ಜಾಗರೂಕವಾಗಿ ಆರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

ಯೋಗದ ವಿಧಗಳು

ಜಪ ಯೋಗ

ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಮನಸ್ಸನ್ನು ನೆನಪಿನಿಂದ ಅಥವಾ ಪುನರುಕ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ಕೆಲವು ದೇವರ ನಾಮಗಳು ಅಥವಾ ಪವಿತ್ರ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಯಾ ಮಂತ್ರ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವುದು ಉದಾಹರಣೆಗೆ;’ ’ಓಂ’, ’ರಾಮ’, ’ಅಲ್ಲಾ’, ’ಭಗವಾನ್’, ’ವಾಹೆ ಗುರು’ ಇತ್ಯಾದಿ.

ಕರ್ಮ ಯೋಗ

ತಾವು ಮಾಡುವ ಕರ್ಮದ ಫಲಾಪೇಕ್ಷೆಯಿಲ್ಲದೆ ಕೆಲಸಮಾಡುವುದನ್ನು ಕಲಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಾಧನೆಯಲ್ಲಿ, ಯೋಗಿಯು ತನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ದೈವೀಕವಾದುದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾನೆ. ಹಾಗೂ ಅದನ್ನು ತುಂಬು ಹೃದಯದ ಸಮರ್ಪಣಾ ಮನೋಭಾವದೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಎಲ್ಲಾ ವಾಂಛೆಗಳನ್ನು ತೊರೆಯುತ್ತಾನೆ.

ಜ್ಞಾನ ಯೋಗ

ಸ್ವ (ತನ್ನ) ಮತ್ತು ಸ್ವ -ಅಲ್ಲದ್ದರ (ತನ್ನದಲ್ಲದ) ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಅರಿಯಲು ಕಲಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವೇದಪುರಾಣಗಳ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಮೂಲಕ, ಋಷಿಗಳ ಸನಿಹದಿಂದ, ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನದ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಕಲಿಸುತ್ತದೆ.

ಭಕ್ತಿ ಯೋಗ

ಭಕ್ತಿ ಯೋಗವು, ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿಗೆ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅರ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ. ನಿಜವಾದ ಭಕ್ತಿಯೋಗ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವವರು ’ತಾನು’,’ತನ್ನದು’, ಅನ್ನುವ ಮನೋಭಾವದಿಂದ ದೂರವಿದ್ದು, ದೀನರಾಗಿರುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ದ್ವೈವಿಧ್ಯಗಳಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ರಾಜ ಯೋಗ

“ಅಷ್ಠಾಂಗ ಯೋಗ“ವೆಂದೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಗೆ ಬಂದಿರುವ ರಾಜ ಯೋಗವು ಮಾನವ ಜೀವಿಯ ಸಾರ್ವತೋಮುಖ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿಯೇ ಇದೆ. ಇವುಗಳೆಂದರೆ, ಯಾಮ, ನಿಯಾಮ, ಆಸನ, ಪ್ರಾಣಯಾಮ, ಪ್ರತ್ಯಾಹಾರ, ಧಾರಣ, ಧ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಸಮಾಧಿ.

ಕುಂಡಲಿನಿ

ಕುಂಡಲಿನಿ ಯೋಗವು ತಾಂತ್ರಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಮಾನವನ ಸೃಷ್ಠಿಯಿಂದಲೇ, ತಂತ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಯೋಗಿಗಳು, ಈ ಭೌತಿಕ ಕಾಯದಲ್ಲಿ, ಏಳು ಚಕ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದಾದ ಮೂಲಾಧಾರ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಂತರ್ನಿಹಿತ ಶಕ್ತಿಯು ಅಡಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಕುಂಡಲಿನಿಯ ಸ್ಥಾನವು ಬೆನ್ನುಹುರಿ (ಕಶೇರುಮಣಿ) ಯ ತಳದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗ್ರಂಥಿಯಾಗಿದೆ. ಪುರುಷರಲ್ಲಿ ಅದು ಮೂತ್ರ ಕೋಶ ಹಾಗೂ ವಿಸರ್ಜನಾಂಗಗಳ ನಡುವಿನ ದೇಹಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ. ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಅದು ಗರ್ಭಕೋಶದ ಕೆಳತುದಿಯ ಬೇರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಅಲೌಕಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಸಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಕಾಲಘಟ್ಟಗಳಿಗೆ, ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಹಾಗೂ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಋಷಿಗಳು, ಸಂತರು, ಯೋಗಿಗಳು, ಸಿದ್ಧರು, ಹಾಗೂ ಇತರ ಹೆಸರಗಳಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕುಂಡಲಿನಿಯನ್ನು ಜಾಗೃತಗೊಳಿಸಲು ಶತ್ಕ್ರಿಯೆ, ಆಸನ, ಪ್ರಾಣಾಯಾಮ, ಬಂಧ, ಮುದ್ರೆ ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನ ಮೊದಲಾದ ಯೋಗ ಸಾಧನೆಗಳ ಮೂಲಕ ನಿಮ್ಮನ್ನು ನೀವು ತಯಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಕುಂಡಲನಿಯನ್ನು ಜಾಗೃತಗೊಳಿಸಿದ ಕೂಡಲೇ ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಈ ವರೆಗೆ ವಿಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವ ಸ್ಥಾನಗಳು ಹೂವಿನಂತೆ ವಿಕಸಿಸುವುದರಿಂದ ಒಂದು ಸ್ಫೋಟವಾಗುತ್ತದೆ.

ನಾಡಿ

ಯೋಗದ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿರುವಂತೆ ನಾಡಿಗಳನ್ನು, ವಿಶಿಷ್ಟ ಕಾಲುವೆ, ಬೆಳಕು ಹಾಗೂ ವರ್ಣ ಹಾಗೂ ಇತರ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಿರುವ ಶಕ್ತಿಯ ಪ್ರವಾಹವೆಂದು ನಾವು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ನಾಡಿಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜಾಲವು ಎಷ್ಟೊಂದು ಅಗಾಧವಾಗಿದೆಯೆಂದರೆ, ಯೋಗ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲೂ ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಗೋರಕ್ಷಾ ಸಾತಕ ಮತ್ತು ಹಠ ಯೋಗ ಪ್ರದೀಪಿಕಾದಲ್ಲಿರುವ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಮಣಿಪುರ ಚಕ್ರದಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವ ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು 72,000 ಎಂದು ನಮೂದಿಸಿವೆ. ಸಾವಿರಾರು ನಾಡಿಗಳಲ್ಲಿ, ಸುಶುಮ್ನಾವು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದುದು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶಿವ ಸ್ವರೋದಯವು ದೇಹದ ಹೊರಭಾಗಕ್ಕೂ ಒಳಭಾಗಕ್ಕೂ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸುವ ದಾರಿಗಳಾಗಿರುವ ಹತ್ತು ಮುಖ್ಯ ನಾಡಿಗಳ ಕುರಿತಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಹತ್ತು ನಾಡಿಗಳಲ್ಲಿ, ಇದ, ಪಿಂಗಳ, ಮತ್ತು ಸುಶುಮ್ನಾಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದುವು ಮತ್ತು ಅವುಗಳು ಅಧಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ತಂತುಗಳಾಗಿದ್ದು, ಬೆನ್ನುಹುರಿಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ, ವಿವಿಧ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿರುವ ಚಕ್ರಗಳಿಗೆ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ.